Itwêwasinahikan
Âcimostâkêwin êwako kiskêyihtamohiwêwin. Itamahcihowin âcimostâkêwin êwako kiskkêyihtakwan isi Tipiyawê itamahcihowin kiskêyihtamohiwêwin (PHI). PHI êwako “nisitawêyihtâkosiwin kiskêyihtamohiwêwin” ohci ayisiyiniw itamahcihowin ahpô itamahcihowin nâkatohkâtowin masinahikâtêwin. Êwako ta-kî-asici mitoni mistahi kiskêyihtamohiwêwin, tâpiskôc kiskêyihtamohiwêwin ohci kî-itamahcihowin isayâwin (a), nanâtawihiwêwin, maskihkîwikamik wasinahikanis âkihtason, maskihkiya ka-otinamin, mîna mitoni ayiwâkês.
Âcimostâkêwin Kanawêyihcikêw: Kîkway ka-pimipayihtâhk nâkatêyihtam kiki mînopayin isi môsahkinikêwin êkwa/ahpô âstahcikôwin ohci âcimostâkêwin mîna ka-wiyasiwâcikêkêt ohci âcimostâkêwin âpacihtawin, nôkohtâwin, pisiskêyihtamowin, êkwa pakitêyihtamowin. Mitoni ka-pîkwêyihtamowin asici pisiskêyihcikêwin êkwa kâcisowin ohci kiskêyihtamohiwêwin. (pimohtatâwin: GA4GH)
Âcimostâkêwin Kanawêyihcikêwak: Kîkway ka-pimipayihtâhk nâkatêyihtam kiki mînopayin isi môsahkinikêwin êkwa/ahpô âstahcikôwin ohci âcimostâkêwin mîna ka-wiyasiwâcikêkêt ohci âcimostâkêwin âpacihtawin, nôkohtâwin, pisiskêyihtamowin, êkwa pakitêyihtamowin. Mitoni ka-pîkwêyihtamowin asici pisiskêyihcikêwin êkwa kâcisowin ohci kiskêyihtamohiwêwin.
Âcimostâkêwinmasinahikâtêwin êwako masinahikâtêwin ohci âcimostâkêwin pah-pîtos pimohtatâwin – mâmawinam pah-pîtos ohci atiht âcimostâkêwin pah-pîtos ayisiyiniw ohci.
Aniskac ohciwêwin êkwânihi kihci âpacihcikan ohci kî-DNA. Aniskac ohciwêwin tahkonam kiskêyihtamohiwêwin êwako wiyasiwâtam tanisi ta-isinâkosêyin, êkwa kiskîsik itasinâsowin, asici mihcêt kotaka kîkway.
Cikâstêpayicikanisihk masinahikan âcimowasinahikana ohci ayisiyiniw ô- mâmawohkamâtowin asici ôma itamahcihowin nâkatohkâtowin pamihcikêwin. EMRs mînopayin, êkwa mâmawinam kahkiyaw kiskêyihtamohiwêwin ohci otahkôsiwak êkosi isi wâpahcikâtêwin mitoni kîsihcikâtêw.
Cikâstêpayicikanisihk masinahikan otahkôsiwak pîhtikwêwin êwako ita otahkôsiwak ta-kî-wâpahtawak ôma kiskêyihtamohiwêwin ka-kî-môsahkinikâtêk ohci wiyawaw pîhci itamahcihowin nâkatohkâtowin tasihkêwina.
Ihtasiwin itamahcihowin natonikêwin wâ-wâpahcikêwin isi itamahcihowin ohci kahkiyaw ihtasiwin (namôy piko pêyak ayisiyiniw), ta-kakwê maskawisihtahk ôma itamahcihowin ohci kahkiyaw ihtasiwin. Ispîhk wâ-wâpahcikêwin ôma ihtasiwin itamahcihowin, kî-nâkatohkâtên mîna ta-kiskêyihcikâtêk kiko âyimihowina ka-itocikêmakahkik nêsowisiwin (ahpô mîyw- âyâwin).
Kâcikâtêw âcimostâkêwin êwako âcimostâkêwin kî-âpihkonikâtêw ohci nisitawêyihtâkosiwin (tâpiskôc, âcimostâkêwin ta-kî-kiskinohwahikêw kiskêyihtamohiwêwin ohci awiyak asici manicôsaspinêwin êka ta-wîhikâsôt êkwâna ayisyiniw).
Kaskamohtêwin pîhci wiyastêwin ohci app, êwako nawac sôhkêsîs isi ta-nakiskamin pîhci ôma app.
Kwêskinâkohtâwin êkwânihi mêskocipayiwina pîhci DNA sakâpîhkanis ohci âsiwacikanisisa. Ka-kî-âpacihikôn, mâyitôtakon, ahpô namôy âpatan (namôy kî-itiskâkôn).
Masinahikâsowin êwako âcimostâkêwin mawâcihcikêwin ka-micimina kiskêyihtamohiwêwin ohci atiht âhkosiwin.
Masinhikêtâkan masinahikêwin, ahpô masinhikêtâkan masinahikêwin êwako katawâhk pakitinkâtêw cikâstêpayicikanisihk mîskotônikêwin kiki ka-kêhciwak masinahamin kî-wîhowin.
Mêskotascikêwin Âpacihtâwin ohci Âcimostâkêwin: Ispîhk âcimostâkêwin môsahkinikâtêw, môsahkinikâtêw kiki êyiwêhk itâpatisiwin. Kîspin ayisiyiniw, mâmawihitowin, ahpô mâmawohkamâtowin êwako ka-môsahkinakik ôma âcimostâkêwin otinam âcimostâkêwin (pîhci ôma paminikêwin, tipiyawê itamahcihowin kiskêyihtamohiwêwin) kî-môsahkinikâtêw kiki pêyak kîkway, mîna âpacihtâw kiki pîtos kîkway, êwako isihkâtêw mêskotascikêwin âpacihtâwin.
Nisitawêyihtâkosiwin êkwânihi atiht ohci kiskêyihtamohiwêwin (âcimostâkêwin) êwako wîcihiwêw ta-nisitawêyihtâkosit ayisiyiniw (tâpiskôc ôwîhowin êkwa tânispi ê-tipiska). Kikinikâtêwin.
Ocikâstêpayicikanisinân masinahikâtêwina ohci ayisiyiniw ô- mâmawohkamâtowin asici ôma itamahcihowin nâkatohkâtowin pamihcikêwin. EMRs mînopayin, êkwa mâmawinam kahkiyaw kiskêyihtamohiwêwin ohci otahkôsiwak êkosi isi wâpahcikâtêwin mitoni kîsihcikâtêw.
Piwapiskos maskihkiweywin masinahikana ohci ayisiyiniw ô- mâmawohkamâtowin asici ôma itamahcihowin nâkatohkâtowin pamihcikêwin. EMRs mînopayin, êkwa mâmawinam kahkiyaw kiskêyihtamohiwêwin ohci otahkôsiwak êkosi isi wâpahcikâtêwin mitoni kîsihcikâtêw.
Têpêyimowin êwako pakitêyihtamowin.
Tipiyawê itamahcihowin kiskêyihtamohiwêwin (PHI) êwako “nisitawêyihtâkosiwin kiskêyihtamohiwêwin” ohci ayisiyiniw itamahcihowin ahpô itamahcihowin nâkatohkâtowin masinahikâtêwin. Êwako ta-kî-asici mitoni mistahi kiskêyihtamohiwêwin, tâpiskôc kiskêyihtamohiwêwin ohci kî-itamahcihowin isayâwin(a), nanâtawihiwêwin, maskihkîwikamik wasinahikanis âkihtason, maskihkiya ka-otinamin, mîna mitoni ayiwâkês. Kâcisowin wiyasiwêwina pîhci Kânata wiyasiwâtam mîna oyâpahcikâtêw PHI (Ref: https://www.gov.nl.ca/hcs/files/phia-phia-faqs-feb-2011.pdf )
Wâh-wâpahtamowin êwako ôma ispîhk ocêstatêyâpiy otinikâtêw ohci kimiyaw, wâposwâspinêwin mâna ohci, êkwa wâpahcikâtêw pîhci laboratory ta-wîcihikocik mahti ê-ayâyin âhkosiwin, êkwa iyikohk âhkosiwin.